De strijd om de macht bij Stadion Feijenoord

Wie de baas wordt over de Kuip, kan het nieuwe stadion doorzetten óf stilleggen. Tegenstanders van het bouwplan doen een concurrerend bod: 15 miljoen euro.

De strijd om het nieuwe Feyenoord-stadion heeft zich verplaatst naar het ‘oude’ stadion: de Kuip. Niet bankiers of investeerders, niet bestuurders of raadsleden zijn nu aan zet. Een cruciaal besluit ligt maandag voor aan supporters, de leden van de amateurvereniging Sportclub Feyenoord, die een meerderheidsbelang in de Kuip heeft.

Op een bijzondere algemene ledenvergadering moeten zij kiezen: wie krijgt het voor het zeggen in de Kuip, de voor- of de tegenstanders van het nieuwe stadion?

Het draait allemaal om Feyenoord City, het plan voor een nieuw stadion aan de Maas (444 miljoen euro) met daaromheen woontorens, winkels en horeca. Feyenoord en de gemeente zien het als een kans om de club én Rotterdam-Zuid verder te brengen. Tegelijkertijd vinden een deel van de stad en fans het juist een ‘megalomaan’ en ‘risicovol’ plan.

De opdrachtgevers voor dat nieuwe stadion – dat met 63.000 zitplaatsen het grootste van Nederland moet worden – zijn de profclub en het stadionbedrijf dat de Kuip exploiteert, Stadion Feijenoord NV. Dus wie de macht heeft over de Kuip kan het plan voor het nieuwe stadion doorzetten óf nu nog stilleggen.

De macht van supporters
Het stadion is al sinds de opening in 1937 in handen van supporters. De Sportclub Feyenoord, met zo’n 650 leden, bezit 53 procent van het stadionbedrijf. De overige 47 procent van de Kuip is van kleine aandeelhouders, ook vaak fans.

Maar het stadionbedrijf heeft de Sportclub gevraagd zijn meerderheidsbelang te verkopen. Dat is „een vereiste” om investeerders voor het nieuwe stadion te trekken, staat in het Voorstel tot Afsplitsing van juli 2019 dat in bezit is van NRC. De verkoop is ook „ter bescherming van het nieuwe stadion tegen eventuele vijandige overnames”, staat in dit stuk, opgesteld door advocatenkantoor NautaDutilh.

Het bestuur van de Sportclub, met secretaris Cees Ultee en penningmeester Peter Bak, wil de tweeduizend aandelen ook verkopen. Het stadionbedrijf kan ze alleen niet direct zélf kopen, omdat de financiële situatie van de Kuip te slecht is.

Er is daarom een ingewikkeld omweggetje bedacht. De aandelen van de Sportclub worden eerst overgeheveld naar een nieuwe bv, De Kromme Zandweg. Die bv heeft twee bestuurders met bekende namen: Cees Ultee en Peter Bak. Daarna wordt die bv weer omgezet in een stichting – en zo wordt de band met de Sportclub doorgeknipt. Op die wijze wil het stadionbedrijf de aandelen ‘veiligstellen’.

Een ‘truc van de top’
Critici zeggen: het is een truc van de top van de Kuip om zonder ‘lastige’ aandeelhouders het nieuwe stadion erdoor te loodsen. Want De Kromme Zandweg heeft als stichting straks alleen een bestuur – en geen leden en stemmingen, zoals de Sportclub als vereniging wel heeft.

De zeggenschap van de supporters zou zo naar het stadionbedrijf verschuiven. Volgens ingewijden is het een onderonsje binnen de Feyenoord-familie. Cees Ultee was tot eind vorig jaar nog commissaris van het stadionbedrijf. En de huidige president-commissaris van het stadionbedrijf, miljardair Cees de Bruin, zou volgens mediaberichten kandidaat-bestuurder van De Kromme Zandweg zijn.

De leden van de Sportclub worden zo „kaltgestellt”, zegt advocaat Rutger Potter van Stichting Vrienden van de Kuip, een groep bezorgde supporters die zich verenigd heeft. „De zeggenschap van de leden van de Sportclub verdwijnt helemaal.”

De Vrienden van de Kuip zijn tegen de plannen voor het nieuwe stadion, omdat zij vrezen dat Feyenoord failliet zal gaan. Zij denken dat de Kuip beter gerenoveerd kan worden en tegen lagere kosten.

De Vrienden van de Kuip maken deze zaterdag daarom een concurrerend bod op de aandelen bekend: 15 miljoen euro en veertig jaar gratis zitplaatsen voor Sportclub-aandeelhouders. Dat geld is afkomstig van particuliere, vermogende Feyenoord-supporters en wordt later gegarandeerd door een notaris, zegt Kees Lau, secretaris van Vrienden van de Kuip.

Dat nieuwe bod zet druk op de Sportclub én de plannen voor het nieuwe Feyenoord-stadion. Want het bod is aanzienlijk hoger dan het liggende bod van De Kromme Zandweg, claimen de Vrienden.

Dát bod is alleen niet openbaar: op een eerdere vergadering van de Sportclub zou Cees Ultee volgens leden hebben gesproken over een bod wat neerkomt op 11 miljoen euro: een jaarlijkse vergoeding van 275.000 euro over veertig jaar, plus ook gratis zitplaatsen voor de lange termijn.

Ultee spreekt dit tegen: „Nee. Klopt niks van”, appt hij. Maar hij wil niet zeggen wat het bod wel is. Hij vindt de hele kwestie „een zaak voor de leden”. Inhoudelijk wil Ultee verder niet reageren.

Het bod van de Vrienden van de Kuip gaat ook gepaard met een waarschuwing aan het bestuur van de Sportclub. Als de aandelenoverdracht aan De Kromme Zandweg toch wordt doorgezet, dan stappen de Vrienden naar de rechter, de Ondernemingskamer in Amsterdam.

„De Ondernemingskamer heeft de mogelijkheid onderzoek te gelasten en in te grijpen”, zegt advocaat Potter. „Die kunnen kijken hoe het plan rond de aandelen en het nieuwe stadion is uitgevoerd, en of het bestuur van de Sportclub alle belangen verantwoordelijk heeft afgewogen.”

Er zijn bij Feyenoord eigenlijk altijd „spanningen” geweest, zegt Jorien van den Herik, oud-voorzitter van de profclub. De verdeelde Feyenoord-familie – profclub, stadion en amateurvereniging – kent een moeizame geschiedenis met onderlinge nijd en wantrouwen.

‘Niet fris’
Van den Herik is zelf kritisch over het Sportclub-bestuur. Hij woont in Zwitserland, maar spreekt als lid informeel met andere leden en liet een jurist naar de aandelenverkoop kijken. „De hele exercitie die nu plaatsvindt, vind ik niet fris”, zegt hij. „Ik zou willen dat de leden van de Sportclub kritisch zijn en vragen stellen. Waarom is dit allemaal nodig?”

De invloed van secretaris Ultee is groot binnen de Sportclub, zegt Van den Herik. „Dat is een hele slimme man, al zou je het ook sluw kunnen noemen. Die overvleugelt medebestuursleden en een groot aantal leden van de club in zo’n vergadering.” Het gerucht ging dat Van den Herik maandag bij de vergadering van de Sportclub zou zijn, maar dat klopt niet, zegt hij.

De vraag is hoe de ledenvergadering maandag zal verlopen – en sowieso of het quorum die dag wel wordt gehaald.

Beperkt verzet
Wat opvalt is het beperkte verzet onder aandeelhouders. De verhoudingen komen duidelijk naar voren tijdens aandeelhoudersvergaderingen van het stadion, zoals die van half juni in de Guus Brox-zaal in het Maasgebouw, naast de Kuip. De opkomst bestaat hoofdzakelijk uit mannen van meer dan middelbare leeftijd van wie een groot deel zwijgt.

„Veel mensen weten van toeten noch blazen en zijn al lang blij dat ze wekelijks Feyenoord kunnen zien”, vertelt René de Monchy, aandeelhouder en tevens voorzitter van journalistenvakbond NVJ.

Architect David Gianotten van bureau OMA laat die juni-avond mooie impressies zien van het nieuwe stadion. Enkele boze leden, steeds dezelfde, lopen naar de microfoon om fundamentele kritiek te uiten. En president-commissaris De Bruin van het stadion kapt hen regelmatig af om het tempo erin te houden.

„Mogen we voorstellen om ons een beetje serieus te nemen en ons in godsnaam normaal uit te laten praten”, zegt De Monchy op deze avond. „Want we zijn geen stel kleine kinderen, meneer De Bruin.” Een applausje klinkt. De bekende supporter Jan de Knecht loopt met geheven armen weg, schreeuwend: „Je wordt genaaid waar je bijstaat. Allemaal, allemaal.”

Ook krijgt het bestuur de vraag of aandeelhouders ooit hebben kunnen stemmen over een nieuw stadion.

„Dat is niet zo expliciet voorgelegd”, zegt stadiondirecteur Jan van Merwijk.

De Bruin: „Nooit formeel.”

Politieke onzekerheid
Intussen verloopt de financiering van het nieuwe stadion volgens planning, zegt het projectbureau van Feyenoord City. Er moet 202 miljoen euro bij investeerders worden opgehaald: dat vermogen is inmiddels voor 70 procent toegezegd, al gaat het om „intenties” voor investeringen. Verder is het definitief ontwerp voor het nieuwe stadion ook bijna af.

Politiek gezien is het onzeker hoe het gaat lopen. De deelname van de gemeente voor 135 miljoen euro in aandelen, grond en infrastructuur is doorslaggevend voor het nieuwe stadion. Partijen zijn enthousiast over het beeld van een iconisch stadion, naast een nieuwe Maasbrug of -tunnel en grootschalige gebiedsontwikkeling. Het idee is: met die 135 miljoen kan de gemeente mogelijk 1,5 miljard aan investeringen uit de markt halen.

Maar de vraag is of er straks een raadsmeerderheid is voor deelname in het nieuwe stadion. De coalitie heeft een meerderheid van één zetel en met name coalitiepartij PvdA (vijf zetels) is kritisch, net als de grootste oppositiepartij Leefbaar Rotterdam (elf zetels). PvdA-raadslid Dennis Tak: „Er rijst het beeld dat Feyenoord tegen de grenzen van haar financiële kunnen een stadion wil bouwen.”

Als de bouwkosten hoger worden of de exploitatie van het nieuwe stadion tegenvalt, is er al snel een probleem. „En er is maar één aandeelhouder met diepe zakken om miljoenen bij te springen als het misgaat: de gemeente”, zegt Tak. Maar dan moet Feyenoord niet naar de gemeente kijken, dat is een voorwaarde voor coalitiepartij VVD, stelt VVD-raadslid Jan-Willem Verheij: „Ze kunnen naar ons kijken en dan kijken we vrolijk terug.”

NRC.nl