Het jaar van de waarheid voor nieuw stadion Feyenoord begint vol irritaties

De gemeenteraad van Rotterdam moet dit jaar besluiten over deelname aan het nieuw te bouwen stadion aan de Maas. Een beslissing van €135 mln. Maar bij de raadsleden zit veel wrevel over de relatie met de initiatiefnemers.

De nieuwe ‘Kathedraal aan de Maas’ of het ‘Gedrocht van Zuid’, zoals al in de volksmond wordt genoemd? Dit jaar moet de gemeenteraad een oordeel vellen over de komst van een nieuwe voetbaltempel voor Feyenoord. Na ruim drie jaar van felle discussies over de plannen en al twee keer uitstel is de sfeer gespannen. In de gemeenteraad leven volop irritaties over de trage voortgang van het project en vooral over de manier waarop de initiatiefnemers — voetbal club Feyenoord en Stadion Feijenoord, de beheerder van de huidige Kuip — communiceren met de buitenwereld.

Dit jaar moet de gemeente beslissen of ze €40 mln steekt in het aandelenkapitaal van het in totaal €440 mln kostende nieuwe stadion. Bovendien moet de stad €60 mln investeren in de aankoop van de grond onder het stadion en €35 mln steken in de infrastructuur. Zonder die bijdragen komt het stadion er niet.

‘Het wordt een spannende periode’, zegt Dennis Tak, raadslid voor de PvdA in Rotterdam. Tak en collega-raadsleden zien dat er nog veel onduidelijkheden en onzekerheden zijn. Ook hij ergert zich aan ‘de communicatie door Feyenoord en Stadion Feijenoord’. Andere raadsleden spreken over ’te veel ruis op de lijn’.

Voor de gemeenteraad speelt in de beslissing niet alleen de komst van het stadion mee, maar ook de bijbehorende ontwikkelingsplannen van Rotterdam-Zuid. Het is het jaar van de waarheid dus voor het meest prestigieuze vastgoedproject van Rotterdam. Vier vragen over een beslissing van €135 mln.

1. Waarom zijn de raadsleden zo geïrriteerd?
Half december maakten de initiatiefnemers Feyenoord en Stadion Feijenoord bekend dat het in gebruik nemen van het nieuwe stadion een jaar wordt uitgesteld, tot 2025. Het is al de tweede keer dat er een jaar uitstel nodig is.

De twee hoofdrolspelers in het stadionproject zeggen dat het verkrijgen van de vergunningen langer dan verwacht duurt. Daarnaast kost het meer tijd om de grond te verwerven en de huidige eigenaren en huurders uit te plaatsen.

Bij de gemeenteraad wakkerde de mededeling in december de ergernis aan. ‘Wij waren enorm verrast door deze mededeling’, zegt PvdA’er Tak. ‘Twee weken eerder hadden we in de raad nog gesproken over de voortgang. Toen is met geen woord gerept over mogelijk uitstel. De verklaring vind ik ook vaag.’

Andere raadsleden laten zich eveneens negatief uit. ‘Dit roept bij mij de vraag op of de projectorganisatie nog wel grip heeft op het proces’, zegt Jan-Willem Verheij, raadslid voor de VVD. ‘De organisatie heeft aan goodwill verloren.’ En D66-raadslid Chantal Zeegers: ‘Op mij maakt het een chaotische indruk. Berichten komen zomaar uit de lucht vallen.’

Twee weken eerder had de nieuwe Feyenoord-directeur Mark Koevermans, tijdens zijn eerste persconferentie, al olie op het vuur gegooid.

Koevermans repte opnieuw over de €25 mln (tegen nu circa €17 mln) aan inkomsten die de club jaarlijks gegarandeerd uit het stadion wil ontvangen om zijn selectie te kunnen verbeteren. Zijn voorganger Jan de Jong had dat eveneens geëist, maar de gemeente wees die garanties vorig jaar af. Bovendien zei Koevermans dat Feyenoord eigenaar wil worden van het stadion, of het nu om De Kuip gaat of het nieuwe stadion.

Koevermans veroorzaakte grote verwarring bij de gemeenteraad. ‘Welke bedoeling heeft Koevermans met zijn uitspraken?’ vraagt Verheij zich af. Het is toch de bedoeling dat de gemeente financieel participeert om het stadion mogelijk te maken. Tak: ‘Als Feyenoord het helemaal zelf kan financieren, zeg ik be my guest. Maar dat is dus onduidelijk.’

Volgens Zeegers blijft haar partij D66 voorstander van het gehele project, maar dan moeten er zaken gedaan kunnen worden met ‘een deugdelijke partij’. Verheij heeft genoeg van alle proefballonnetjes die vooral de voetbalclub oplaat. ‘Kom alleen naar buiten met zaken die hard zijn en waarover een besluit is genomen.’

Half januari is er een overleg tussen de verantwoordelijke raadscommissie en de initiatiefnemers. Tak wil dan horen ‘wat de echte stand van zaken is’.

2. Gaat het alleen over een nieuw stadion?
Nee, de belangen zijn veel groter. Met het oordeel over het nieuwe stadion hangt namelijk ook de voortgang van Feyenoord City samen, de omvangrijke gebiedsontwikkeling in Rotterdam-Zuid.

Rond het stadion moeten in de komende jaren woningen, hotels, winkels en sportgerelateerde voorzieningen verrijzen om de wijken ten zuiden van de Nieuwe Maas economisch en sociaal te ontwikkelen. De kosten van dit vastgoedproject worden geschat op €1 mrd.

Die buurten kampen met een hardnekkige sociaal-economische achterstand, hoge werkloosheid en achterstanden in onderwijsresultaten. Feyenoord City moet enkele honderden structurele banen opleveren voor de inwoners van het gebied.

Zonder een nieuw stadion als publiekstrekker komt de ontwikkeling van Feyenoord City in gevaar. Maar juist dat maatschappelijke aspect is voor de gemeente reden geweest om geld in het stadion te stoppen. Ziehier het dilemma voor de gemeenteraad. ‘We zouden graag de gebiedsontwikkeling op gang krijgen’, zegt Zeegers. ‘Maar- het moet financieel wel passen

3. Waarop baseert de gemeenteraad haar beslissing?
Het belangrijkste document is het zogeheten investeringsmemorandum. Stadion Feijenoord en voetbalclub Feyenoord zullen dit waarschijnlijk in februari of maart naar de raad sturen. Hierin komt het derde en nieuwste ondernemingsplan, de ‘businesscase’, dat eigenlijk antwoord moet geven op de vraag of het nieuwe stadion goed is te exploiteren: wat is de verwachte omzet en welke winst hoort hierbij?

PvdA’er Tak zegt het plan scherp te gaan beoordelen: ‘Wat gebeurt er als het bezoek tegenvalt? Hoe gevoelig is de businesscase? En hoe lang kun je bij tegenslagen volhouden?’ Het raadslid wil weten in welk scenario de gemeente voor een extra kapitaalstorting zou komen te staan.

Verder moet er de komende maanden uitsluitsel komen over de bouwkosten van het stadion. Vorig jaar presenteerde architect David Gianotten van OMA het definitieve ontwerp voor het stadion. Er wordt nog onderzocht of dat ontwerp haalbaar is binnen de maximaal €365 mln die aan de bouwkosten mogen worden besteed.

D66’er Zeegers: ‘We gaan het ondernemingsplan laten doorrekenen door een externe partij. Haar oordeel zal van groot belang zijn voor ons.’

Naast het investeringsmemorandum krijgt de raad nog een groot pakket aan extra informatie. Belangrijkste vraag daarin is of het plan Feyenoord City aan de voorwaarden voldoet die de gemeente in 2017 stelde aan eventuele deelname in de financiering van het nieuwe stadion.

Die voorwaarden, zeventien in totaal, gaan niet alleen over financiën en het stadion, maar ook over maatschappelijke aspecten, zoals het scheppen van banen voor inwoners van de omliggende wijken en de herontwikkeling van De Kuip.

Bovendien zal de Rotterdamse Rekenkamer de uitkomsten van een onderzoek publiceren naar de deelname van de gemeente in het stadion. De gemeentelijke controleur beoordeelt onder meer deelname in het project wel een publiek belang dient.

4. En als het stadion er niet komt?
Dan ligt er geen plan B, verzekeren de initiatiefnemers. Terug naar de tekentafel is dan het enige dat er op zit. Voor de grond die tot nu toe is aangekocht, zijn waarschijnlijk wel alternatieve woningbouwplannen te ontwikkelen omdat de behoefte aan nieuwe woningen groot is in Rotterdam.

Maar of de projectontwikkelaars dan nog hotels, winkels en sportvoorzieningen gaan bouwen is nog maar de vraag. Bovendien moeten er dan plannen worden gemaakt om De Kuip te renoveren, want het huidige stadion van Feyenoord is hard toe aan een flinke opknapbeurt.

In dit scenario moeten Stadion Feijenoord en voetbalclub Feyenoord ook een financieel offer brengen. Want dan moeten zij het krediet van €17 mln terugbetalen dat Goldman Sachs heeft verstrekt voor de ontwikkeling van het stadion. En dan is er nog de reputatieschade: het zou de derde keer zijn dat er een stadionplan sneuvelt in Rotterdam. Dan blijft het opnieuw bij woorden en geen daden.

FD.nl