Stadionplan Feyenoord City duwt Kuip naar financiële afgrond

UPDATE – Het plan voor de bouw van een nieuw stadion brengt Stadion Feijenoord N.V. aan rand van de financiële afgrond. Dit concludeert Stadion op Zuid uit recent gepubliceerde cijfers over het boekjaar 2019-2020. Terwijl de inkomsten fors achterblijven door wedstrijden zonder publiek, geeft Stadion Feijenoord ook in het nu lopende boekjaar miljoenen extra uit aan het stadionplan van Feyenoord City. Het stadionbestuur zet hiermee de toekomst van het stadion op het spel. Ondertussen drijft het Rotterdamse College van B&W met heel andere motieven en Eneco-gelden achter de hand het stadion verder in de bestuurlijke fuik. Wordt onder leiding van burgemeester Aboutaleb en oud-ambtenaar Berg bewust gegokt met de toekomst van Feyenoord en De Kuip? Aandeelhouders van Stadion Feijenoord hoeven niet te rekenen op extra steun van de gemeente. Het is daarom aan de aandeelhouders – waaronder Stichting Kromme Zandweg en de Vereniging van Aandeelhouders Stadion Feijenoord (VASF) – om het stadionbestuur tijdens de geplande aandeelhoudersvergadering van maandag 14 december aanstaande verantwoordelijk te houden voor de financiële situatie.

Feyenoord City markeert begin neerwaartse spiraal

Tijdens het seizoen 2016/2017 is begonnen met Feyenoord City, een stadion aan de Maas – één van de duurste clubstadions van Europa – met gebiedsontwikkeling. Met dat nieuwe stadion zou Feyenoord de Champions League kunnen winnen, zo beweerde projectleider Frank Keizer op BNR Nieuwsradio. Zonder nieuw stadion zou gebiedsontwikkeling niet mogelijk zijn. Stadion Feijenoord was op dat moment nog financieel gezond en boekte positieve resultaten. Feyenoord stond aan kop in de competitie en zou dat seizoen kampioen worden in De Kuip.

De start van Feyenoord City vormt ook de start van een neerwaartse spiraal. Nog voor er een paal de grond in is gegaan, lijkt het nieuwe stadion de beloofde sportieve en financiële groei eerder te schaden dan eraan bij te dragen. Voor de gebiedsontwikkeling ligt er inmiddels een plan B zónder nieuw stadion en mét meer woningen. Voor het stadionbestuur en het Rotterdamse College lijkt het nieuwe stadion nog steeds het grote doel.

Het nieuwe stadion is bewust verweven in het masterplan en het bestemmingsplan wordt zodanig aangepast om het stoppen met de ontwikkeling van het nieuwe stadion te bemoeilijken. Men weigert te kijken naar alternatieven en De Kuip wordt alvast wegbestemd als voetbalstadion terwijl financiering van het nieuwe stadion nog allerminst rond is.

Stadion Feijenoord en Feyenoord Rotterdam beschikken van nature al niet over de financiële draagkracht voor een miljardenproject als Feyenoord City. Vier jaar later ziet de financiële situatie van opdrachtgever Stadion Feijenoord N.V. er zelfs ronduit zorgwekkend uit. Onder aanvoering van Aboutaleb en Berg lijkt men voor te sorteren op een point of no return en te gokken op de inzet van Eneco-gelden – dit tegen de wil van de gemeenteraad in – om hun imagoproject uiteindelijk te redden.

Coronacrisis maakt situatie nog nijpender

In eerdere publicaties wees Stadion op Zuid er al op dat Stadion Feijenoord zich met de miljoenen kostende planvorming voor het nieuwe stadion heeft opgezadeld met groeiende schulden en dat het steeds dieper in de rode cijfers komt. De gevolgen van de coronapandemie heeft niemand voorzien. De competitie werd in maart 2020 vroegtijdig stilgelegd en is uiteindelijk niet meer hervat. Voor De Kuip betekende dit dat vier competitiewedstrijden van Feyenoord, de bekerfinale en een interland geen doorgang vonden. Mede door de coronacrisis ligt de stadionomzet ten opzichte van vorig seizoen met €9,3 miljoen 29% lager dan vorig seizoen. Hier tegenover staat dat er minder kosten en minder kortlopende schulden zijn gemaakt. De verminderde liquiditeitspositie, het liquideren en/of afstoten van dochterondernemingen en het toepassen van generieke loonkorting wijzen op een nijpende financiële situatie.

Gemeentelijke steunaanvraag

Medio april 2020 verschenen de eerste berichten in de media over mogelijke gemeentelijke steun van gemeente Rotterdam aan Stadion Feijenoord. Volgens het College van B&W maakte zowel de stadionorganisatie als de betaald-voetbalorganisatie Feyenoord zich grote zorgen over het wegvallen van inkomsten. Stadion Feijenoord heeft in mei 2020 via een steunaanvraag een beroep gedaan op gemeente Rotterdam. Op basis van nieuwe inzichten in beperkende maatregelen en steunpakketten van de overheid is deze steunaanvraag opgeschort.

Tunnelvisie

Voor dit seizoen staat de teller inmiddels op 11 thuiswedstrijden. Op de eerste wedstrijden met beperkt publiek na, zijn deze wedstrijden gespeeld zonder toeschouwers, met als gevolg fors lagere stadioninkomsten. Het eind van de coronacrisis is nog niet in zicht en toch is van een heroverweging of pas op de plaats bij Stadion Feijenoord geen sprake. Integendeel: het stadionbestuur voorziet ook in het lopende seizoen €6,5 miljoen extra aan plankosten voor het nieuwe stadion.

Plankosten nieuw stadion richting €35 miljoen

Stadion Feyenoord N.V. heeft vanaf 2016 tot en met einde boekjaar 2019-2020 aanwijsbaar voor een bedrag van bijna €27 miljoen uitgegeven aan het stadionplan van Feyenoord City. Met de in het jaarverslag genoemde kosten van €6,5 miljoen voor dit boekjaar, komen de plankosten voor het nieuwe stadion aan het eind van dit boekjaar op €33,4 miljoen. In de genoemde plankosten zijn de kosten voor inzet van eigen personeel – naar schatting enkele tonnen per jaar – niet meegenomen waardoor de werkelijke kosten nog veel hoger liggen.

Met dit bedrag zijn de plankosten al bijna twee keer het bedrag dat is geleend bij Goldman Sachs. Het is niet duidelijk welk deel van de ontwikkelingskosten voor het nieuwe stadion bij een eventuele ‘financial close’ wordt teruggestort en wat Stadion Feijenoord N.V. uit eigen middelen heeft betaald.

Eigen vermogen naar €14 miljoen negatief

Het eigen vermogen van Stadion Feyenoord N.V. bewoog zich jarenlang rond €5 miljoen positief. Vanaf 2016, de start van Feyenoord City, is het eigen vermogen van de vennootschap gedaald naar €2,9 miljoen negatief per einde boekjaar 2017-2018. De ‘truc’ met de conversie van de gemeentelijke lening in het vorige boekjaar zorgde optisch voor een onderbreking in de neerwaartse beweging. In het afgelopen boekjaar zette de negatieve trend nog sterker door met de plankosten van Feyenoord City en de coronacrisis. Het eigen vermogen daalde in het afgelopen jaar met ruim €12 miljoen naar meer dan €14 miljoen negatief (zie afbeelding 1)

Stadion op Zuid verwacht dat het eigen vermogen van Stadion Feijenoord als gevolg van de plankosten voor Feyenoord City en de coronacrisis dit boekjaar 2020-2021 nog veel slechter zal uitpakken.

Langlopende schulden opgelopen naar bijna €18 miljoen

Op basis van de jaarverslagen van Stadion Feijenoord N.V. komt de schuldpositie van De Kuip – met Nieuw Stadion B.V. als een van de dochtermaatschappijen – aan het einde van boekjaar 2019-2020 uit op ruim €25 miljoen. De langlopende schulden – grotendeels bestaand uit de lening van Goldman Sachs – zijn toegenomen met €3,7 miljoen tot €17,7 miljoen. De schuldenlast bestaat verder uit kortlopende schulden bij de Belastingdienst, niet nader genoemde crediteuren en overige schulden. (zie afbeelding 2)

Financiële gok

Onder leiding van het stadionbestuur – bestaande uit commissarissen Pieter van Oord, Jos van der Vegt, Marianne de Waard-Preller, Peter Duisenburg en Lowick Barg, directeur Jan van Merwijk en CFO Carl Berg – is Stadion Feijenoord N.V. binnen enkele jaren financieel ernstig verzwakt. Oorzaak hiervan is de jarenlange focus op plannen voor bouw van een nieuw stadion en de hiervoor in 2017 opgerichte dochtermaatschappij Nieuw Stadion B.V. Dit jaar heeft de coronacrisis de neerwaartse beweging versneld.

Terwijl de miljoen kostende planvorming voor het stadion van Feyenoord City en de coronacrisis Stadion Feijenoord N.V. financieel verder naar de afgrond brengen, lijkt het stadionbestuur volledig te gokken op een ‘financial close’ voor het nieuwe stadion. Terwijl de onzekerheid over de haalbaarheid van het nieuwbouwplan van Feyenoord City – en daarmee de dekking voor Nieuw Stadion B.V. – verder is toegenomen.

De financiering van het nieuwe stadion is nog altijd niet rond en er zijn aanwijzingen dat investeerders afhaken. Enkele investeerders van Vrienden aan de Maas hebben dit bevestigd. Ook ontbreekt het aan overeenstemming over de bouwkosten en is er nog altijd geen business case die voldoet aan de eisen van Feyenoord. De BVO heeft ook nog altijd geen definitief besluit genomen over het nieuwe stadion.

Gok met Eneco

Ondertussen werkt het College van B&W aan het bestemmingsplan dat enkel voorziet in een nieuw stadion en dat de mogelijkheden voor De Kuip beperkt.

Inmiddels is ook duidelijk dat burgemeester Aboutaleb zich persoonlijk verbonden heeft aan de komst van het nieuwe stadion en zich er achter de schermen nadrukkelijk mee bemoeit. Probeert hij willens en wetens een ‘point of no return’ te creëren om vervolgens met Eneco-gelden extra financiële steun van de gemeente te geven? Het is steeds moeilijker verdedigbaar dat hij zich als PvdA-burgemeester in het stadiondossier verre van onafhankelijk opstelt.

In de gemeenteraad zijn de voorbije maanden vragen gesteld aan het College van B&W over extra gemeentelijke bijdragen aan de plannen voor het nieuwe stadion. De gemeenteraad heeft zich al meermalen uitgesproken tegen extra financiële steun. Het is ook maar de vraag of dit mag binnen de regels voor staatssteun. Voor Aboutaleb lijkt extra gemeentelijke steun nog de enige uitweg om zijn imago en de door hem zo gretig gewenste nalatenschap – en die van zijn voormalig topambtenaar Carl Berg – te redden.

Verantwoording

Voor de aandeelhouders van Stadion Feijenoord N.V. zou alleen het belang van het stadion en de impact op Feyenoord moeten tellen. Er kan niet worden vertrouwd op een bestuurlijke gok bij de gemeente. De aandeelhouders dienen het stadionbestuur ervoor verantwoordelijk te houden dat zij met het project Feyenoord City De Kuip laten afglijden naar de financiële afgrond.

Gelet op de ernst van de situatie, lijkt er alle aanleiding voor Toon van Bodegom vanuit Stichting Kromme Zandweg, Conré Oostrom namens de VASF en de andere aandeelhouders van Stadion Feijenoord N.V. om tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 14 december a.s. het stadionbestuur ter verantwoording te roepen over het doorgaan met de miljoenen verslindende plannen voor een nieuw stadion.

Het in gevaar brengen van de continuïteit van de vennootschap biedt aandeelhouders zelfs de mogelijkheid een procedure te starten op grond van Art. 2:9 van het Burgerlijk Wetboek en het bestuur af te zetten wegens onbehoorlijk bestuur. Bij een faillissement van De Kuip verdampt de investering van elke aandeelhouder.

Wilt u meer weten? Bekijk hier de gepubliceerde jaarcijfers van Stadion Feijenoord NV.