Stadionbestuur onder vuur door ‘onbehoorlijk bestuur’
De jarenlange en miljoenen kostende ontwikkeling van een nieuw stadion heeft Stadion Feijenoord N.V. aan de rand van de financiële afgrond gebracht. Dit stelt Stadion op Zuid op basis van recent gepubliceerde jaarcijfers over het boekjaar 2021-2022 en een analyse van de jaarverslagen over de afgelopen jaren. Nu het stadionplan van Feyenoord City niet doorgaat, is duidelijk dat directie en Raad van Commissarissen hebben gegokt en verloren. Door het negeren van alle waarschuwingen en het bewust verwaarlozen van De Kuip kan zelfs de vraag worden gesteld of er sprake is van onbehoorlijk bestuur onder leiding van scheidend directeur Jan van Merwijk en president-commissaris Pieter van Oord. Tijdens de aandeelhoudersvergadering van maandag 12 december a.s. kunnen de aandeelhouders het stadionbestuur verantwoordelijk houden voor het gevoerde beleid dat heeft geleid tot de zorgwekkende financiële situatie en slechte staat van De Kuip.
Feyenoord City oorzaak neerwaartse spiraal
Tijdens het seizoen 2016/2017 is begonnen met Feyenoord City, een stadion aan de Maas – één van de duurste clubstadions van Europa – met gebiedsontwikkeling. De start van Feyenoord City vormt ook de start van de neerwaartse spiraal bij Stadion Feijenoord N.V.. Zes jaar later zijn dit de belangrijkste financiële feiten:
- Stadion Feijenoord heeft sinds 2016/2017 voor een bedrag van bijna €33 miljoen aan plankosten uitgegeven. Dit bedrag is nog exclusief de inzet en kosten van eigen personeel;
- Het Eigen Vermogen van het stadion is met ruim €20 miljoen gedaald van €3,6 miljoen positief in 2016/2017 tot €16,8 miljoen negatief in 2021/ 2022;
- De schuldpositie van Stadion Feijenoord is gestegen van €16 miljoen in 2016/ 2017 tot €36 miljoen in 2021/2022. De schuld was nog hoger geweest als gemeente Rotterdam in 2019 niet had meegewerkt aan conversie van een lening van ruim €7,9 miljoen voor renovatie van De Kuip in 1994 naar een bijzonder aandeel.
Onverantwoord en onhaalbaar
In het jaarverslag wijt het stadionbestuur de oorzaak van het niet doorgaan van het nieuwe stadion vooral aan externe factoren. Zo valt op bladzijde 10 van het jaarverslag te lezen: “In het najaar van 2021 werd duidelijk dat de ontwikkelingen op de (internationale) bouw- en grondstoffenmarkten het onmogelijk maakten om op dat moment, binnen de kaders van de business case en de beschikbare financiering, een financieel en ook anderszins passend aanneemcontract overeen te komen” en verderop “…..dat in de huidige marktomstandigheden – inmiddels verder verslechterd door de oorlog in Oekraïne – het nog steeds niet mogelijk zou zijn om te komen tot een passend aanneemcontract”
Directeur Jan van Merwijk, president-commissaris Pieter van Oord en de andere commissarissen gaan ten onrechte voorbij aan de jarenlange – en zo blijkt terechte – waarschuwingen dat het stadionplan van Feyenoord City onverantwoord en onhaalbaar zou zijn. Hieronder volgt een greep uit de (media)berichten waaruit dit blijkt.
Stadion op Zuid: Vanaf 2018 alle seinen op rood
Stadion op Zuid wijst al in 2018 op het gegeven dat het stadion fors duurder zal worden. In hetzelfde jaar publiceert het supportersplatform tevens interne stukken waaruit blijkt dat Feyenoord City er veel minder rooskleurig voorstaat en dat alle seinen op rood staan. Ook wijst Stadion op Zuid erop dat Stadion Feijenoord zich met de miljoenen kostende planvorming voor het nieuwe stadion heeft opgezadeld met groeiende schulden (2018), dat het steeds dieper in de rode cijfers (2019) komt en dat het plan voor een nieuw stadion De Kuip zelfs naar de financiële afgrond (2020) duwt.
Aandeelhouders: brief inzake onrechtmatig handelen (2019), geen decharge
Er wordt niet geluisterd naar bezorgde aandeelhouders. Zo worden kritische vragen en opmerkingen van aandeelhouders tijdens eerdere aandeelhoudersvergaderingen stelselmatig genegeerd. In 2019 zien enkele aandeelhouders zich genoodzaakt om per brief te vragen of rondom de planvorming van Feyenoord City sprake is van onrechtmatig handelen door het stadionbestuur. Kritische aandeelhouders verlenen ook al enkele jaren geen decharge aan het bestuur van Stadion Feijenoord.
VASF: Plan B (2019), oorlogskas voor stap Ondernemingskamer (2022)
De Vereniging Aandeelhouders Stadion Feijenoord (VASF) – de vereniging behartigt de belangen van ongeveer 39% van de aandelen – heeft zich naar buiten toe weinig kritisch uitgelaten en ook steeds decharge verleend in recent aandeelhoudersvergaderingen. Toch stelt de VASF in het recentelijk gepubliceerde eigen jaarverslag dat het tijdens de periodieke overleggen met het stadionbestuur regelmatig haar zorgen heeft geuit over de haalbaarheid van het nieuwe stadionplan en de moeizame samenwerking met BVO Feyenoord. Ook stelt het VASF-bestuur dat het al in een vroeg stadium én bij het uitbreken van de coronacrisis heeft aangedrongen op een Plan B. Hier wilde het stadionbestuur echter niet aan. De leden van de VASF hebben voor de aankomende aandeelhoudersvergadering besloten zich te onthouden van stemmen bij het agendapunt 5.d. Decharge van de leden. Het bestuur van de VASF heeft tijdens de recente ledenvergadering zelfs aangegeven een oorlogskas te hebben opgebouwd voor de eventuele gang naar de Ondernemingskamer bij faillissement van Stadion Feijenoord.
FSV De Feijenoorder is tegen (2019), achterban wil modernisering van de Kuip (2022)
Nadat officiële supportersvereniging FSV De Feijenoorder in 2017 al niet overtuigd is, spreekt de vereniging zich in 2019 openlijk uit tegen de plannen voor het nieuwe stadion. Ook doet de vereniging wat de initiatiefnemers van Feyenoord City jarenlang hebben nagelaten, namelijk het onderzoeken van de mening van het legioen. De uitkomsten van deze enquête onder ruim 3.000 supporters tonen aan dat er weinig draagvlak is voor een nieuw stadion: een ruime meerderheid wil modernisering van De Kuip.
BVO Feyenoord: kritisch (2018), geen vertrouwen (2021) en stekker eruit (2022)
Vanaf 2018 roert betaald-voetbalorganisatie Feyenoord zich in de media. Het stadionplan voldoet niet aan de gestelde eisen van de club. Ook dient de club – nota bene mede-initiatiefnemer – een zienswijze op het eigen stadionplan in. Eind 2021 geeft Feyenoord aan geen vertrouwen meer te hebben in het stadionplan. Uiteindelijk trekt zij in april 2022 de stekker eruit.
Raad van State: al in 2020 gerede twijfel financiële uitvoerbaarheid nieuw stadion
Al die berichten vormen voor het stadionbestuur geen reden om te stoppen. Ook wordt niet geluisterd naar meer dan zeshonderd burgers die een zienswijze tegen het bestemmingsplan Feyenoord City indienen en willen inspreken. Pas als de Raad van State op 26 oktober 2022 een streep door het bestemmingsplan zet, omdat bij vaststelling in 2020 gerede twijfel bestond over de financiële uitvoerbaarheid van het plan, ziet het stadionbestuur zich genoodzaakt te stoppen met het stadionplan van Feyenoord City.
Tunnelvisie
Hoe heeft het kunnen gebeuren dat Stadion Feijenoord dit allemaal heeft laten ontstaan? Waarom heeft het stadion alle kritieken en bezwaren jarenlang genegeerd? Waarom zijn de stijgende bouwprijzen of de coronacrisis niet gebruikt voor een tussentijdse reality check of heroverweging?
Wie terugkijkt, kan niet anders concluderen dan dat het stadionbestuur volhardend is gebleven in de eigen tunnelvisie voor een nieuw stadion aan de Maas. Dochteronderneming Nieuw Stadion B.V. onder leiding van directeuren Carl Berg en Roel Vollebregt, is geen strobreed in de weg gelegd om Stadion Feijenoord N.V. naar de rand van de financiële afgrond te duwen.
Het stadionbestuur heeft moedwillig op een nieuw stadion gegokt en verloren. Nu de bouw van een nieuw stadion niet doorgaat, is de financiële situatie van het stadion ronduit zorgwekkend.
Kuip in slechte staat
Door de jarenlange focus op nieuwbouw is De Kuip moedwillig verwaarloosd. De staat van het onderhoud en kwaliteit van de voorzieningen is ver ondermaats door achterblijvende investeringen. Over de afgelopen zes boekjaren is bijna €33 miljoen uitgegeven aan plannen voor bouw van een nieuw stadion. In dezelfde periode is slechts €2,6 miljoen besteed aan groot onderhoud van De Kuip en ongeveer €8 miljoen in het stadion geïnvesteerd. Deze bedragen voor onderhoud en investeringen blijven ver achter bij wat noodzakelijk is om een gebouw met de omvang van De Kuip te laten aansluiten bij de eisen die aan stadionbezoek worden gesteld.
Kuip structureel verwaarloosd
Het argument van initiatiefnemers van Feyenoord City dat er niet in de Kuip is geïnvesteerd om desinvesteringen te voorkomen, gaat niet op. Wie de gepubliceerde jaarrekeningen vanaf 2007 er op naslaat, ziet dat het stadionbestuur – door de jarenlange focus op nieuwbouw – het al vijftien jaar structureel nalaat om De Kuip op niveau te houden. Er is sprake van grootschalig achterstallig onderhoud en er is minimaal geïnvesteerd in het verbeteren van voorzieningen voor supporters en zakelijke bezoekers.
Geen geld voor achterstallig onderhoud
Nu het nieuwe stadion van de baan is, dient er met spoed geïnvesteerd te worden in het wegwerken van het achterstallige onderhoud van De Kuip. Hiervoor is echter geen geld. Vanaf de renovatie in 1994 had er nu – met een jaarlijkse dotatie van een kleine €1,2 miljoen zoals in het afgelopen boekjaar – een spaarpot voor groot onderhoud moeten zijn van enige tientallen miljoenen. In werkelijkheid is er een voorziening van slechts €2,8 miljoen overgebleven. Het stadionbestuur heeft het geld voor onderhoud jarenlang uitgegeven aan plannen voor een nieuw stadion en andere zaken in plaats van te focussen op haar primaire taak.
Niet in belang De Kuip gehandeld
Er kan niet anders geconcludeerd worden dat de directie en Raad van Commissarissen structureel niet in het belang van De Kuip hebben gehandeld. De handelswijze van het stadionbestuur staat zelfs haaks op de statutaire doelstelling van Stadion Feijenoord, te weten “De vennootschap heeft als doel het in eigendom houden, beheren en exploiteren, alsmede het aan de eisen van de tijd aanpassen van het Stadion Feijenoord te Rotterdam en al hetgeen met bovenstaande verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord”
Onbehoorlijk bestuur?
Op maandag 12 december moeten de directie en Raad van Commissarissen van Stadion Feijenoord zich tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders verantwoorden voor de aandeelhouders. Het is aan de aandeelhouders om het stadionbestuur verantwoordelijk te houden voor de jarenlange tunnelvisie voor een nieuw stadion en het verwaarlozen van De Kuip met een zeer zorgwekkende financiële situatie en verwaarloosde staat van De Kuip tot gevolg.
Het in gevaar brengen van de continuïteit van de vennootschap biedt aandeelhouders zelfs de mogelijkheid een procedure te starten op grond van Art. 2:9 van het Burgerlijk Wetboek en het bestuur af te zetten wegens onbehoorlijk bestuur. Bij een faillissement van De Kuip verdampt de investering van elke aandeelhouder.
Wilt u meer weten? Bekijk hier de gepubliceerde jaarcijfers van Stadion Feijenoord NV.